مراحل آمدن سنگ از معدن تا نمای ساختمان
فرآوری سنگ
سنگ‌هایی که از معدن توسط دستگاه‌های مکانیکی و یا مواد منفجره از دل کوه جدا می‌شوند به کارخانه‌های سنگ‌بری انتقال داده می‌شوند و در کارخانه، برای رسیدن به‌اندازه موردنظر با استفاده از اره‌های مختلف (ارّه‌های نرم بُر مناسب برای برش سنگ‌های آهکی، ارّه‌های سخت بُر با تیغه‌های فولادی مناسب برای برش سنگ‌های سخت، و ارّه‌های قله‌بر توسط دیسک‌های برش با قطر و ابعاد گوناگون بسته به نوع سنگ) وارد مرحله برش می‌شوند و سنگ‌ها به قطعات مختلف تقسیم می‌گردند.
در ادامه فرایند فرآوری سنگ‌ها وارد مرحله ساب و پولیش می‌شویم، در این مرحله ایرادات سنگ برطرف می‌شود، به این صورت که سطوح اضافه سنگ‌ها سابیده شده و حفره‌های آن‌ها با مواد مخصوص پُر می‌شوند. ساب و پولیش هر سنگ با توجه به نوع آن بسته به نرم (مانند ماربل) و یا سخت (مانند گرانیت) بودن، نیازمند هِدها و ساینده‌های خاص خود است.
بعد از ساب و پولیش سنگ و رفع ایرادات آن نوبت به بهبود کیفیت سنگ می‌رسد. در این مرحله، برای افزایش مقاومت و زیبایی سنگ‌ها، از تقویت‌کننده‌ها برای جلوگیری از باز شدن ترک‌ها، شیارها و شکستن سنگ‌ها، و همچنین افزایش مقاومت سنگ، با درنظرگرفتن نوع سنگ، از چسب‌های تقویت‌کننده استفاده می‌کنند.
در مرحله بعد، با استفاده از روش‌های، واکس‌های رنگی، بتونه‌های رنگی، و امروزه بیشتر رنگ‌آمیزی تحت‌فشار، برای رنگ‌آمیزی سنگ‌ها و افزایش زیبایی آن‌ها استفاده می‌کنند.
در مرحله آخر، از انواع مختلف رزین‌ها با توجه به نوع سنگ، مانند اپوکسی ها و پلی‌استرها، جهت جلوه دادن به سنگ و فرآوری آن‌ها استفاده می‌شود.
و درنهایت، سنگ فرآوری شده در اندازه‌های مناسب تحویل به سنگ فروشی‌ها داده می‌شود.
* این مراحل ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین مراحل فرآوری سنگ است.
آزمایش‌های استاندارد
آزمایش‌های استاندارد جذب آب، چگالی، مقاومت فشاری، مدول گسیختگی، مقاومت خمشی و مقاومت سایشی برای انتخاب و استفاده از سنگ‌های ساختمانی موردنیاز هستند.
ایمنی، بهداشت و ملاحظات زیست‌محیطی
- استفاده از سنگ در ساختمان، نوع مصالح و روش اجرا نباید خطری برای بهداشت و سلامتی افراد و محیط‌زیست ایجاد کند.
- در صورت احتمال هرگونه تابش مضر از سنگ، آن را باید موردبررسی و آزمایش قرارداد.
- عملیات ساخت‌وساز و دفع ضایعات نباید موجب آلوده شدن محیط‌زیست، آب، خاک و فضای سبز در محیط پیرامون شود.
بسته‌بندی، حمل و نگهداری سنگ‌های ساختمانی
1) بسته‌بندی سنگ‌های ساختمانی باید مناسب و بادوام باشد، به‌گونه‌ای که سنگ‌ها در حمل‌ونقل و انبار کردن آسیب نبینند.
2) بسته‌بندی سنگ‌ها باید مانع از تکان خوردن و حرکت کردن آن‌ها در داخل بسته‌ها شود.
3) بسته‌ها باید دارای وزن و ابعاد مناسب باشند و جابجایی آن‌ها با لیفتراک، بالابرها و دیگر وسایل رایج حمل‌ونقل ممکن باشد.
4) در تمام مراحل کار لازم است سنگ‌ها درست محافظت شوند. همچنین باید به سطح خارجی، بخصوص در گوشه‌ها یا بخش‌های برجسته تزئینی، توجه ویژه شود. برای این منظور از قطعات باریک چوب، پارچه کنفی یا روکش پلی‌اتیلن برای محافظت از سنگ‌ها در مراحل مختلف استفاده می‌شود.
5) این روکش‌ها برای محافظت سنگ در برابر باران و برف نیز مناسب می‌باشند.
6) در هنگام انتقال سنگ ساختمانی بریده‌شده از محل تولید به محل فروش و کارگاه ساختمانی، باید اصول ایمنی کاملاً رعایت شود، تا کارگران یا دیگر افراد آسیبی نبینند.
7) برای حمل سنگ‌ها، باید از دستکش مناسب استفاده شود.
8) پس از عملیات ساختمان‌سازی، سنگ‌ها باید از گردوغبار، ملات و دیگر ذرات پاک شوند.
9) هنگام برداشتن و جمع‌کردن داربست‌ها نیز باید مراقب بود تا لکه‌های زنگ از لوله‌ها به‌نما نپاشد و به‌نما ضربه وارد نشود.
10) بهتراست از سنگ‌های تیره‌رنگ در نمای ساختمان استفاده نشود، زیرا ممکن است براثر تابش آفتاب، رنگ آن‌ها محو شود.
مشخصات کلی انتخاب سنگ ساختمانی
سنگ‌های مورداستفاده درباره‌ای ساختمانی باید دارای مشخصات زیر باشند:
1) بافت سنگ باید ساختمانی سالم داشته باشد، یعنی بدون شیار، ترک ورگه‌های سست باشد.
سنگ مصرفی باید:
2) بدون هرگونه خلل و فرج باشد.
3) پوسیدگی نداشته باشد.
4) یکدست، یکنواخت و همگن باشد.
5) نباید آب زیاد جذب کند.
6) نباید آلوده به مواد طبیعی و مصنوعی باشد.
7) باید بتواند شرایط فیزیکی و شیمیایی محیط را تحمل کند.
8) مقاومت فشاری سنگ برای قطعات باربر نباید کمتر از ۱۵۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع باشد.
9) در مقابل سایش مقاوم باشد.
عمليات ساختمانی با سنگ
برای ساخت بنای سنگی لازم است الزامات زیر در هنگام اجرا رعایت شوند:
1) در هنگام بنايی بايد سنگ را ابتدا مرطوب کرد و بعد استفاده نمود.
2) سنگ‌ها بايد به‌صورت کله و راسته روی‌هم قرار گیرند به‌نحوی‌که قطعات به‌خوبی در يکديگر قفل و بست شوند. (نبايد بندهای بين سنگ‌ها روی يکديگر قرار گیرند.)
3) ملات در بين سنگ‌ها بايد به نحوی قرار گیرد که مانع از تماس لبه‌های سنگ بالایی و زیری با يکديگر شود.
4) قطعات سنگ چيده شده در رج (ردیف) اول بايد بزرگ‌تر از رج‌های بعدی باشد.
5) سنگ‌ها بايد در جهت خواب و جهت اوليه و طبيعی خود قرار گیرند. به‌این‌ترتیب راستای نيروهای وارده بر روی هر قطعه از سنگ ساختمانی، بايد عمود بر رگه يا خواب طبيعی خود سنگ باشد.
* اين مسئله در مورد سنگ‌های لایه‌لایه از اهميت ویژه‌ای برخوردار است.
6) قطعه‌سنگ‌ها بايد در محل موردنظر به نحوی قرار داده شوند که پس از تماس با ملات حرکت نکنند.
7) عمليات بنايی با سنگ در هوای زير 5 درجه سانتی‌گراد مجاز نيست و پس از عمليات ساختمانی بايد به نحوه مطلوب آن‌ها را در برابر ضربه و عوامل جوی حفظ نمود.
8) بسته به نوع و مقاومت سنگ و شرايط اقليمی و مصالح مصرفی، بايد بندکشی مناسب با ديوارهای سنگ انجام شود.
9) برای نصب سنگ‌های پلاک قطعاً بايد قلاب‌های مناسب فلزی از آهن ضدزنگ و یا ساير فلزات مناسب مانند برنز جهت اتصال بهتر سنگ به ملات و يا به‌صورت نصب خشک پیش‌بینی شود.
مشخصات کلی انتخاب سنگ برای نما
1) بافت سنگ : سنگ ساختمان باید سالم باشد و فاقد شیار و ترک باشد.
2) جذب آب: سنگ ساختمانی نباید آب زیادی جذب کند.
3) پاکیزگی: سنگ ساختمانی نباید آلوده به مواد طبیعی یا مصنوعی باشد.
4) پایداری در برابر عوامل محیطی: سنگ ساختمانی باید در برابر باد، یخبندان، تغییرات دمایی مقاوم باشد.
5) پایداری مکانیکی: تاب فشاری برای قطعات نباید کمتر از ۱۵ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع باشد. (15KG/CM^2<تاب فشاری)
شستشو و نگهداری نمای ساختمان
1) برای شستن سنگ‌های نما، بهتر است تنها از آب استفاده شود.
2) برای تمیز کردن گرانیت‌ها می‌توان برس مویی غیرفلزی و محلول‌های شوینده رقیق و مناسب بکار برد.
3) مرمرها را می‌توان با آب و محلول‌های شوینده رقیق تمیز کرد.
4) سنگ‌های گرانيت، مرمر و شيست استفاده‌شده در نمای ساختمان به‌تناوب نياز به شست شو با مواد تميزكننده رقيق دارند.
5) برای جلوگيری از كدرشدن هميشگی سطح مرمر حداقل هرسال دو بار بايد سطح نما را شست‌وشو داد. می‌توان برای این منظور از واترجت یا کارواش خانگی هم استفاده کرد.
6) در صورت استفاده از محلول‌های شوینده، حتماً از انواع مطمئن آن‌ها و مطابق دستورالعمل تولیدکننده استفاده شود. برای این کار، ابتدا اثر آن‌ها بر روی نمونه کوچک و مشابه‌ای از سنگ آزمایش شود.
7) از مصرف شوینده‌های اسیدی و قلیایی، ازجمله اسیدکلریدریک، محلول آمونیوم و سود سوزآور خودداری کنید.